ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ: Νομαρχιακό Συμβούλιο (27-3-2006)
Χαράλαμπος Γ. Αλατζιάς
Νομαρχιακός Σύμβουλος Έβρου
Ένα ποτάμι λένε οι ειδικοί μπορεί να απελευθερώσει τις καταστροφικές του δυνάμεις ανά 50-60 χρόνια και αν φέτος δεν απελευθερώθηκαν να τις περιμένουμε και να προετοιμαζόμαστε.
Ότι ακούστηκε απόψε καλό για κάποιους κακό για άλλους και το αντίθετο, πρέπει να χρησιμοποιηθεί για σύνθεση και επαγρύπνηση. Πρέπει όλα να τα ακούσουμε σήμερα για να είμαστε αύριο έτοιμοι, οχυρώνοντας το Νομό μας εναντίον των πλημμύρων διασφαλίζοντας έτσι το εισόδημα των αγροτών μας και των υπόλοιπων επαγγελματικών τάξεων της περιοχής μας.
Ένα οξύμωρο και ανορθόδοξο σχήμα για το οποίο οι άνθρωποι ευθύνονται εμφανίζεται σχεδόν κάθε χρόνο μπροστά μας: «το χειμώνα σφύζουμε από νερό το καλοκαίρι διψούμε». Το πιο πολύτιμο αγαθό μετά την υγεία μας την οποία και διασφαλίζει είναι το νερό κι εμείς έτσι απλά και ελαφρά τη καρδία το αφήνουμε να ρέει προς τη θάλασσα. Δεν χωρά αμφισβήτηση ότι η εβδομάδα των παθών για τον Έβρο άρχισε φέτος νωρίς με τις πλημμύρες και έπεται και συνέχεια.
Αγαπητοί συνάδελφοι θα περιοριστώ σε δύο πράγματα. Κατ’ αρχήν θέλω να πω ότι δυστυχώς στη χώρα μας υπάρχει μία πολυαρχία στον τομέα της διαχείρισης των υδάτων, τόσο για το νερό που χρησιμοποιούμε για άρδευση και ύδρευση όσο και για το νερό που δημιουργεί τα γνωστά προβλήματα μέσα από τα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα για τα οποία μόνον ο άνθρωπος ευθύνεται και μόνον ο άνθρωπος μπορεί να μειώσει.
Οι ακραίες πλημμύρες είναι σχετικά σπάνιες, αλλά έντονα καταστροφικές. Στο μέλλον είναι μαθηματικά σίγουρο ότι θα καταστούν συχνότερες και πιο ακραίες, εξαιτίας της αλλαγής του κλίματος.
Παλαιότερα τα έργα μηχανικής, όπως οι υδατοφράκτες και τα αναχώματα εθεωρούντο ως η μόνη λύση. Και σήμερα είναι απαραίτητα και θα έλεγα πως γίνεται μία σωστή και συστηματική δουλειά προς αυτή την κατεύθυνση όμως αυτό δεν αρκεί θεωρώντας ότι είναι επιτακτική ανάγκη πλέον να υπάρξει συνδυασμός «ελέγχου» μέσα απ’ αυτά τα έργα και διαχείριση πολύ περισσότερο των πλημμύρων. Δηλαδή κάποια στιγμή πρέπει να ξεφύγουμε από τη λογική και μόνο των αναχωμάτων παράλληλων ή κάθετων του ποταμού Έβρου ως η μοναδική λύση, επιτάσσεται πιστεύω να ξεφύγουμε από τις τοπικές λύσεις και μόνο, προς τη γενική επαγρύπνηση για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι πλημμύρες εντός των ποτάμιων συστημάτων. Δυστυχώς τα τοπικά και διαρθρωτικά μέτρα σε ορισμένες περιπτώσεις απλώς μεταθέτουν το πρόβλημα σε άλλες περιοχές, μπορεί να δημιουργήσουν νέα προβλήματα και ενδεχομένως να έχουν καταστροφικές συνέπειες εάν αποτύχουν.
Η Ε.Ε σταδιακά απομακρύνεται από την ιδέα του «ελέγχου» και μόνο των πλημμύρων και κινείται προς τη «διαχείριση» τους.
Από τις τοπικές λοιπόν λύσεις πρέπει να οδεύσουμε σε πιο σύγχρονες και διευρυμένες. Στις διασυνοριακές και διακρατικές. Εκεί λοιπόν θα πρέπει η κεντρική διοίκηση, οι κυβερνήσεις με όλο το μηχανισμό και το επιτελείο τους να στρέψουν το βλέμμα τους μέσα από διακρατικές συμφωνίες από το επίπεδο του υπουργείου υγείας έως το επίπεδο του υπουργείου εξωτερικών για την εφαρμογή ευρωπαϊκών οδηγιών όπως η οδηγία-πλαίσιο για το νερό 2000/60/Ε.Ε με τα δύο όμορα κράτη Βουλγαρία και Τουρκία. Άρα λοιπόν τρία κράτη πρέπει να εναρμονιστούν απόλυτα στο θέμα της διαχείρισης των υδάτων με οριοθέτηση λεκανών απορροής, μ’ αυτές τις λεκάνες θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε και σ’ αυτές να αναδιαρθρώσουμε και να προσαρμόσουμε τις καλλιέργειες μας. Και την πρωτοβουλία για όλα τα παραπάνω δεν μπορεί παρά μόνον η Ελλάδα να την αναλάβει.
Επίσης με την αυξανόμενη αστικοποίηση και τη γεωργική εκμετάλλευση των πεδιάδων που πλημμυρίζουν, η διαχείριση των ποτάμιων λεκανών έχει καταστεί πλέον ζωτικό μέσο. Επομένως πρέπει να στοχεύσουμε στη βελτίωση των φυσικών μηχανισμών προστασίας από τις πλημμύρες μέσα από δασώσεις, κάλυψη βλάστησης, υγρότοποι και προστασία εδάφους. Αυτή η περιβαλλοντικά ευαίσθητη προσέγγιση προστατεύει τόσο τα οικοσυστήματα, ενώ επιτρέπει τη βιώσιμη ανάπτυξη των γαιών και των υδάτινων πόρων.
Θεωρώ λοιπόν ότι πρέπει μέσα από μια σειρά συντονισμένων δράσεων όλων των φορέων να απαιτήσουμε από την κεντρική εξουσία να αναλάβει άμεσα δράσεις διακρατικών συμφωνιών με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για τη διαχείριση των πλημμύρων, αφού όμως πρώτα όλοι οι τοπικοί φορείς του Έβρου επεξεργαστούμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την διαχείριση των υδάτων που θα έχει ως στόχο την αναδόμηση της οικονομίας μας. Μέσα από τεχνικές μελέτες έργων υδροοικονομίας, γεωργοοικονομικές μελέτες για αναδιάρθρωση καλλιεργειών σε εκτάσεις που έτσι ή αλλιώς θα πλημμυρίζουν ή θα γίνουν λεκάνες εκτόνωσης των υδάτων του ποταμού Έβρου. Ας στρέψουμε λίγο το βλέμμα μας και ας παραδειγματιστούμε από τα προγράμματα που εκπονούνται στις λεκάνες των ποταμών Μόζα, Ρήνου, Έλβα, Δούναβη με τεράστιους προϋπολογισμούς από την Ε.Ε και με ορίζοντα το 2020.
Θεωρώ πως είναι μονόδρομος για την Ελλάδα να κάνει το πρώτο βήμα συντονισμού με τα δύο όμορα κράτη και να σταματήσει να επιρρίπτει ευθύνες στην Βουλγάρικη πλευρά για τις καταστροφές και δια στόματος διαφόρων κυβερνητικών παραγόντων να ακούγονται κορόνες για «αποζημιώσεις από τη Βουλγαρία προς την Ελλάδα» και παράλληλες ευθύνες της Τουρκικής πλευράς, εξάλλου όταν κάνεις μετάθεση ευθυνών το κάνεις για να μην βάλεις το χέρι βαθιά στην τσέπη. επιπροσθέτως η θέση μας μέσα στην Ε.Ε μας δίνει τη δυνατότητα πρωτοβουλίας κινήσεων από τη στιγμή μάλιστα που εμείς έχουμε έντονο το πρόβλημα των πλημμυρών και με δεδομένο πάντα ότι η μεν Βουλγαρία σε λίγους μήνες θα ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια η δε Τουρκία αφού εφαρμόσει της υποχρεώσεις της θα ξεκινήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. Συνοψίζοντας λοιπόν θεωρώ ότι είναι απαραίτητη η τακτική του προλαμβάνειν παρά του θεραπεύειν, καταθέτοντας από την πλευρά μας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης αντί την ώρα της κρίσης των πλημμυρών εναγωνίως να προσπαθούμε να βρούμε δίαυλο επικοινωνίας με Νομάρχες τεχνοκράτες και άλλους κυβερνητικούς παράγοντες των δύο γειτονικών κρατών. Βεβαίως και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας πρέπει να γνωρίζει και έχει ρόλο και λόγο σ’ αυτό το ευαίσθητο κομμάτι της ελληνικής επικράτειας μια και επωμίζεται την ευθύνη του επιχειρησιακού σχεδιασμού για την αμυντική θωράκιση της χώρας μας.
Σε επίπεδο τώρα εθνικό τι θα μπορούσαμε να κάνουμε: καταρχήν στον τομέα του νερού η κατάσταση θα πρέπει να αρχίσει να εξορθολογείται άμεσα. Σε κάθε έναν από τους επί μέρους τομείς του νερού (υδατικοί πόροι, έργα, χρήσεις νερού) θα πρέπει να ληφθεί σειρά μέτρων προς την κατεύθυνση της ορθής εκτίμησης, του αξιόπιστου σχεδιασμού, και της ορθολογικής διαχείρισης. Όλα αυτά όμως τα επί μέρους μέτρα, ακόμα και αν ιδανικά μπορούσαν να υλοποιηθούν από τους αρμόδιους για κάθε τομέα φορείς (π.χ. για τα αντιπλημμυρικά από το ΥΠΕΧΩΔΕ, για την αγροτική χρήση από το ΥΠΓΕ κ.λπ.), θα είχαν πενιχρά αποτελέσματα, σε σχέση μάλιστα με το κόστος υλοποίησής τους. Και αυτό γιατί η εγκατεστημένη πολυαρχία οδηγεί πολλές φορές σε αλληλοσυγκρουόμενες ενέργειες και αποφάσεις και δεν επιτρέπει μια βέλτιστη συνολική θεώρηση όλων των όψεων του προβλήματος του νερού στην Ελλάδα. Θα πρέπει λοιπόν πρώτα να ληφθούν μέτρα και να γίνουν ενέργειες που αφορούν την οργάνωση (θεσμική, τεχνική και επιστημονική) του συνολικού τομέα του νερού στη χώρα.
Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει:
Να πάψει η πολυαρχία στον τομέα του νερού και να δημιουργηθεί ένα κεντρικό όργανο, π.χ. ένας Εθνικός Φορέας Υδάτων και Διαχείρισης Πλημμυρών, ο οποίος θα χαράζει κεντρική πολιτική για τα νερά, θα την εισηγείται στην κυβέρνηση και θα συντονίζει τις επιμέρους τομεακές πολιτικές των συναρμοδίων περιφερειακών φορέων, υποστηριζόμενος τεχνικά - ερευνητικά από ειδικά αυτόνομη διαμορφωμένη οργανική μονάδα στα πλαίσια του υφιστάμενου δημόσιου τομέα, αλλά και από ερευνητικό Ινστιτούτο.
Για το νομό μας:
● Άμεσα να κηρυχθεί θεομηνιόπληκτος- ζώνη φυσικής καταστροφής.
● Άμεσα αποζημιώσεις- ενισχύσεις στους αγρότες μας και στις μονάδες μεταποίησης αγροτικών προϊόντων και σποροπαραγωγής.
● Εξεύρεση άμεσα ενός σημαντικού κονδυλίου για μία σειρά ετών για την αποκατάσταση ζημιών και για την εκπόνηση ενός ειδικού προγράμματος ανασυγκρότησης της τοπικής οικονομίας.
● Τεχνικές μελέτες έργων υδροοικονομίας και σημαντικές ενισχύσεις σε ΓΟΕΒ και ΤΟΕΒ που έχουν πληγεί.
● Γεωργοοικονομικές μελέτες για αναδιάρθρωση καλλιεργειών σε εκτάσεις που έτσι ή αλλιώς θα πλημμυρίζουν.
● Χρηματοδότηση για έργα φραγμάτων για τη συγκράτηση και διαχείριση τον τοπικών υδάτων που ευθύνονται σε ένα μεγάλο ποσοστό για τα πλημμυρικά φαινόμενα στις πεδινές εκτάσεις.
● Φράγμα Ασπρονερίου, απ’ ότι φαίνεται απεντάσεται από το Γ΄ Κ.Π.Σ και είναι η ώρα να σκεφτούμε την ένταξή του στο Δ΄ Κ.Π.Σ χωρίς τις προηγούμενες κωλυσιεργίες.
● Επαναφορά του ζητήματος κατασκευής του φράγματος του Δερείου ενόψει πάντα του Δ΄ Κ.Π.Σ.
● Φράγμα Μάνθειας.
Και όλα αυτά θεωρώ πως δεν κερδίζονται με χαμόγελα και ευχολόγια, παρά μόνο με διάλογο και ώριμες προτάσεις όλων των τοπικών φορέων και προετοιμασία για δυναμικές κινητοποιήσεις αν μας αμελήσουν διασφαλίζοντας έτσι τόσο την ψυχική και σωματική υγεία των κατοίκων του νομού μας όσο και το εισόδημα των αγροτών και των υπόλοιπων επαγγελματικών τάξεων της περιοχής μας.
